Tết đoan ngọ là gì? Ý nghĩa tết đoan ngọ

Tết đoan ngọ là một trong những ngày tết quan trọng của người dân Việt Nam. Tết đoan ngọ là gì? Ý nghĩa tết đoan ngọ của người Việt.

Chắc hẳn tuổi thơ ai cũng trải qua một buổi sáng đẹp trời, vừa mở mắt, mẹ đã bắt ăn quả mận, quả vải… và mẹ nói ăn để diệt sâu bọ đúng không? Đó là ngày tết đoan ngọ. Nhiều bạn thắc mắc không biết tết đoan ngọ là gì? Ý nghĩa và người ta thường làm gì trong ngày này? Những lưu ý khi cúng tết đoan ngọ.

#1. Tết đoan ngọ – Ý nghĩa phong tục tết đoan ngọ

Tết đoan ngọ là gì?

Tết Đoan Ngọ hoặc Tết Đoan Dương, ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, là một ngày Tết truyền thống tại một số nước Đông Á như Việt Nam, Triều Tiên và Trung Quốc. Tết Đoan ngọ tồn tại từ lâu trong văn hoá dân gian Phương Đông và có ảnh hưởng đến sinh hoạt văn hoá. Đoan nghĩa là mở đầu, Ngọ là khoảng thời gian từ 11 giờ sáng tới 1 giờ chiều, và ăn tết Đoan Ngọ là ăn vào buổi trưa. Đoan Ngọ lúc mặt trời bắt đầu ngắn nhất, ở gần trời đất nhất trùng với ngày hạ chí. Tết Đoan Ngọ còn được gọi là Tết Đoan Dương. Theo triết lý y học Đông phương thì hỏa khí (thuộc dương) của trời đất và trong cơ thể của con người trong ngày Đoan ngọ đều lên đến tột bậc.

Ở Việt Nam, tết đoan ngọ còn được gọi là gì nhỉ? Là tết giết sâu bọ, là ngày phát động bắt sâu bọ, tiêu diệt bớt các loài gây hại cho cây trồng trên cánh đồng, trong đó nhiều loài sâu có thể ăn được và chúng được coi như là chất bổ dưỡng.

#2. Tết đoan ngọ gắn liền với sự tích nào.

Tết đoan ngọ gắn liền với sự tích Khuất Nguyên, đó là:

Thủy xương bồ, là một loại thảo dược được sử dụng trong ngày lễ, hoặc treo trước cửa nhà tại Trung Quốc, quấn trong lá đa, để xua đuổi tà ma.

Vào cuối thời Chiến Quốc, có một vị đại thần nước Sở là Khuất Nguyên. Ông là vị trung thần nước Sở và còn là nhà văn hoá nổi tiếng. Tương truyền ông là tác giả bài thơ Ly tao (thuộc thể loại Sở từ) nổi tiếng trong văn hóa cổ Trung Hoa, thể hiện tâm trạng buồn vì đất nước suy vong với hoạ mất nước. Do can ngăn vua Hoài Vương không được, lại bị gian thần hãm hại, ông đã uất ức gieo mình xuống sông Mịch La tự vẫn ngày mùng 5 tháng 5.

Thương tiếc người trung nghĩa, mỗi năm cứ đến ngày đó, dân Trung Quốc xưa lại làm bánh, quấn chỉ ngũ sắc bên ngoài (ý làm cho cá sợ, khỏi đớp mất) rồi bơi thuyền ra giữa sông, ném bánh, lấy bỏ gạo vào ống tre rồi thả xuống sông cúng Khuất Nguyên. Ngoài ra, có truyền thuyết khác về sự bắt nguồn của ngày tết Đoan Ngọ, nhiều nguồn tin cho rằng tập tục tết Đoan Ngọ là bắt nguồn từ Hạ Trí trong thời cổ, có người thì cho rằng, đây là sự tôn sùng vật tổ của người dân vùng sông Trường Giang. cúng mùng 5 tháng 5

Như vậy, theo hai truyền thuyết trên thì mùng 5 tháng 5 có nguồn gốc từ văn hoá Trung Hoa. Vậy tết đoan ngọ diễn ra vào ngày nào đó là ngày 5 tháng 5 âm lịch.

#3. Ý nghĩa Tết Đoan ngọ.

Ở Việt Nam, Tết Đoan ngọ được “Việt hóa” thành ngày Tết diệt sâu bọ và thờ cúng tổ tiên. Người Việt Nam còn gọi Tết Đoàn Ngọ là “Tết giết sâu bọ” vì trong giai đoạn chuyển mùa, chuyển tiết, dịch bệnh dễ phát sinh. Vào ngày này, dân gian có nhiều tục trừ trùng phòng bệnh.

Hiện ở một số làng quê Việt Nam vẫn còn giữ nếp xưa, rất coi trọng ngày Tết này. Sau Tết Nguyên Đán, có lẽ “Tết giết sâu bọ” là cái Tết sum họp đầm ấm nhất và có nhiều tục lệ gắn kết với đời sống của người dân… vì vậy con cháu dù làm ăn xa xôi mấy cũng cố thu xếp để về.

Vào thời điểm này, trái cây, hoa lá bắt đầu đơm hoa kết trái mong một mùa bội thu, vì vậy, hoa quả là thứ đồ cúng không thể thiếu. Ngoài ra còn có những món ăn khác tùy theo tập quán của từng địa phương.

Vào ngày này, cả làng nhộn nhịp hẳn lên, nhà nào cũng dậy từ sớm chuẩn bị phẩm vật cúng tổ tiên và hoa quả là thứ đồ cúng không thể thiếu. Người ta quan niệm rằng, đây là thời điểm quả trên cây, lá trên cành bắt đầu đơm hoa kết trái và cúng tổ tiên để mong một mùa bội thu.

Sau lễ cúng là các tục lệ giết sâu bọ. Cả nhà quây quần ăn những thứ quả chua, rượu nếp, bánh tro… để diệt trừ” sâu bọ”, xua đuổi hết bệnh tật…

#4. Phong tục tết đoan ngọ tại Việt Nam và Trung Quốc

#4.1. Tết đoan ngọ ở Việt Nam làm gì, ăn gì?

Tết Đoan Ngọ là dịp người ta thường ăn tết ở nhà với gia đình. Tết đoan ngọ ăn gì ?Buổi sáng sớm ngày Tết Đoan Ngọ người ta ăn bánh tro, chè hạt sen, trái cây, và rượu nếp để giết sâu bọ, bệnh tật trong người. Thường lệ người ta ăn rượu nếp ngay sau khi họ ngủ dậy.

Người ta cúng lễ cho một tiết mới, mừng sự trong sáng và quang đãng.

Nhiều người tắm nước lá mùi để phòng bệnh và tẩy trừ “sâu bọ”. Nhiều địa phương ở ven biển đúng giờ ngọ họ đi tắm biển. Tại vì ngày này, theo quan niệm dân gian khí dương mạnh nhất trong năm, người ta cúng lễ để cầu an. Cũng theo quan niệm đó, các loại cây lá hái trong thời gian này có tác dụng chữa bệnh tốt nhất nên các thầy thuốc thường lên núi hái thuốc.

Các món ăn tết đoan ngọ nổi bật như:

– Bánh tro đã trở thành món ăn truyền thống trong dịp Tết Đoan Ngọ ở Nam Trung Bộ và Miền Nam Việt Nam.

– Ở miền Bắc, ngày này các gia đình thường làm các món từ vịt, đặc biệt là tiết canh vịt (nhưng những năm gần đây, sau khi có dịch cúm gia cầm thì người ta hạn chế ăn.) Nhưng dường như các chợ ở miền Bắc và Bắc Trung Bộ những ngày trước và trong Tết Đoan Ngọ thường rất rộn rã việc mua bán vịt sống.

– Rượu nếp hay cái rượu cũng là món ăn được nhiều người ưa thích trong tết Đoan Ngọ. Uống rượu hoặc ăn rượu nếp giết sâu bọ.

– Chè hạt sen nấu cùng bột sắn dây và chè đỗ đen có tác dụng giải nhiệt. Tiết trời đầu tháng 5 nắng nóng, dễ sinh các bệnh nhiệt trong người, chè hạt sen, chè đỗ đen được nhiều gia đình lựa chọn làm món tráng miệng.

#4.2. Tết đoan ngọ ở Trung Quốc.

Trong văn hóa người Trung Quốc, hong tục tết đoan ngọ nổi bật là đua thuyền rồng: thuyền rồng tùy từng địa phương mà có kích thước và số lượng người chèo khác nhau, nhưng đều làm từ gỗ, có vẽ trang trí. Trước khi đua thuyền phải mời rồng, tế thần. Ví như ở Quảng Châu, trước ngày Đoan Ngọ người ta phải đưa thuyền lên khỏi mặt nước, làm lễ tế ở miếu Nam Hải, rồi lắp đầu rồng và đuôi rồng, rồi mới thi đấu.

Còn ở thành phố Mịch La, tỉnh Hồ Nam, trước hết phải ra miếu Khuất Nguyên tế cúng, trùm vải đỏ lên đầu rồng, đặt lên bàn tế. Tế xong mới lắp đầu rồng vào thuyền và đua, vừa để mời rồng, vừa tế Khuất Nguyên. Ở vùng Chiết Giang thì trước khi đua thuyền phải tế Tào Nga.

Người Trung Quốc ăn gì tết đoan ngọ? Người Trung Quốc có tục ăn bánh chưng vào ngày Đoan Ngọ. Gọi là bánh chưng 粽子 vì cách làm gần giống bánh chưng của ta, bên ngoài gói lá, bên trong gạo nếp, có nhiều loại nhân. Nhưng bánh chưng của Trung Quốc không phải hình vuông to như ta, mà là hình củ ấu nho nhỏ. Ngày nay nhân bánh có rất nhiều loại, từ thịt, long nhãn, trứng mặn đến bột dẻ…

Ngoài ra còn có các tục khác nữa như uống rượu hùng hoàng trừ ngũ độc, hái thuốc, hái trà… Xem ra việc “giết sâu bọ” ngày Đoan Ngọ cũng có khởi nguồn từ Trung Quốc, có lẽ tết Đoan Ngọ thực sự đã ra đời từ trước thời của Khuất Nguyên, và lưu truyền khá rộng rãi.

Ngày Tết đoan ngọ đơn giản nhưng chất chứa rất nhiều ý nghĩa về văn hóa. Hi vọng bài viết sẽ giúp bạn có thêm nhiều thông tin về ngày tết đoan ngọ và có thêm động lực học tiếng Trung Quốc nữa nhé!